Het opvoeren van investeringen, publiek en privaat, in behoud en herstel van natuur en het verbeteren van de milieukwaliteit is een belangrijke voorwaarde om biodiversiteitsdoelen te kunnen behalen.
Over financiering
Hieronder verstaan we de investeringen van overheden en private partijen in de aankoop en het beheer van natuurterreinen, het verbeteren van de milieukwaliteit, het ontwikkelen van nieuwe natuur en het realiseren van ecologische verbindingen (zogeheten corridors).
Het behalen van de doelen uit het mondiale Biodiversiteitsverdrag (de Conventie inzake Biologische Diversiteit (CBD)) en de Europese biodiversiteitsstrategie brengt toenemende kosten met zich mee. Een verhoging van de investeringen in natuurbeheer en -ontwikkeling door overheden en private partijen is noodzakelijk om de toenemende kosten te dekken.
De Nederlandse overheidsfinanciering voor milieu en natuur bedroeg ongeveer 0,87% van het bruto binnenlands product in 2014-2020. Dit percentage moet worden verhoogd om in de komende jaren de investeringsbehoeften te dekken, blijkt uit het landenrapport van de evaluatie van de uitvoering van het milieubeleid in Nederland. Het aandeel specifiek voor natuur is maar een deel van die 0,87%.
De kostentoename voor het bereiken van de natuurdoelen wordt niet alleen veroorzaakt doordat huidige inspanningen onvoldoende blijken en er dus meer geld beschikbaar moet komen. Ook de sterk verslechterde milieukwaliteit door met name te hoge stikstofneerslag en de toenemende effecten van klimaatverandering zoals verdroging en natuurbranden leidt tot een kostentoename.
Hoe kun je de financiering voor natuur meten?
De financiering voor natuur gaat over het dragen van de kosten van beheer en inrichting van natuurterreinen, de verwerving van gronden, apparaatskosten van terreinbeheerders en overige activiteiten.
De indicator geeft een weergave van de bestedingen en investeringen in behoud en herstel van biodiversiteit. Bij de Rijksoverheid worden de totale uitgaven in een bepaald jaar verantwoord als kosten. De kosten zijn onderverdeeld in type bestedingen (inrichting en beheer, verwerving natuurterreinen, apparaatskosten, overige activiteiten) over verschillende belanghebbenden (de Rijksoverheid, de provincies, gemeenten en waterschappen, natuurorganisaties en bedrijven).
Ook wordt weergegeven hoe deze belanghebbenden bijdragen aan de kosten (figuur netto lasten). De indicator geeft niet aan of de investeringen voldoende zijn om de biodiversiteitsdoelen die gesteld zijn voor 2030 voor Nederland te halen.
Dit laten we zien in de volgende indicator
Indicator 12: Kosten en financiering Nederlandse natuur
Indicator 12: Kosten en financiering Nederlandse natuur
De bruto kosten zijn alle noodzakelijke kosten van terreinbeheerders om de natuurdoelen te realiseren. Een belangrijk deel van de bruto kosten voor natuur- en landschap wordt besteed aan grondverwerving voor realisatie van het Natuurnetwerk Nederland, en de inrichting en het beheer van natuurterreinen. Naast verwerving en inrichting wordt een deel van de kosten uitgegeven aan personeel en huisvesting (de zogenaamde apparaatskosten). Ten slotte wordt geld uitgegeven aan educatie, voorlichting en onderzoek op het gebied van natuur- en landschapsbeheer.
De doelstelling voor 2030
In 2030 is voldoende publieke en private financiering beschikbaar om de biodiversiteitsdoelen te behalen.
In 2020 bedroegen de bruto kosten voor natuur en landschap bijna 1,4 miljard euro. Dat is een toename van 7% ten opzichte van het voorafgaande jaar. Het grootste deel bestond uit inrichting en beheer van natuurterreinen (673 miljoen euro) en de apparaatskosten (496 miljoen euro). Door natuurorganisaties is voor 27 miljoen euro aan nieuwe natuurterreinen aangekocht. De overheid financiert 65% van de bruto kosten, de particuliere organisaties de overige 35%.
De kleur van het stoplicht is vooralsnog grijs omdat er geen kwantitatieve doelstelling is gesteld. We kunnen op basis van de positieve trend dus nog niet zeggen of het stoplicht oranje of groen zou moeten kleuren.
Maatregelen
Hoe kunnen overheden, natuurorganisaties en bedrijven meer investeren in natuur?
Overheden
Zowel het Rijk als de provincies kunnen hun budgetten voor natuurbeheer en -herstel verhogen. Een goed voorbeeld van overheidsinvestering is het in 2022 ingestelde Transitiefonds landelijk gebied en natuur om doelen te realiseren op het gebied van stikstof, klimaat, water en natuurherstel en de daarvoor benodigde landbouw transitie. Het investeringsfonds heeft een looptijd tot 2035 en een omvang van 24,3 miljard euro (let wel: deze investering is niet meegenomen in het gepresenteerde overzicht per 2020).
Natuurorganisaties
Natuurorganisaties kunnen investeren in aankoop van nieuwe natuurterreinen en natuurbeheer. Ook kunnen ze publiekscampagnes voeren voor betrokkenheid – financieel en anderszins – van het Nederlandse publiek bij instandhouding en herstel van natuur. Daarnaast kunnen ze lobbyen bij de overheid voor een ambitieuzer natuurbeleid met meer financiële middelen. Tot slot kunnen natuurorganisaties een rol spelen bij de monitoring van resultaten van publieke en private investeringen: leiden ze daadwerkelijk tot behoud en herstel van biodiversiteit?
Bedrijven
Ook bedrijven kunnen investeren in natuur, bijvoorbeeld door een deel (zoals 1%) van de jaarlijkse winst hier standaard voor te reserveren, en door een deel van hun bedrijventerrein of agrarisch gebied te bestemmen en in te richten voor biodiversiteit (zie ook maatregelen bij Doel 6 en Doel 7).
