Dit doel over ecosysteemdiensten geeft het belang aan van biodiversiteit voor de Nederlandse samenleving. Ecosystemen zijn onmisbaar voor het menselijk bestaan en leveren voordelen die bijdragen aan de economie en andere menselijke activiteiten.
Over ecosysteemdiensten
Een ecosysteemdienst is een dienst of bijdrage die door een ecosysteem aan mensen wordt geleverd. Het betreft het verstrekken van een grondstof door een ecosysteem (bijvoorbeeld drinkwater en voedsel), een regulerende dienst (bijvoorbeeld bestuiving van gewassen, klimaatmitigatie en -adaptatie), een culturele dienst (bijvoorbeeld natuurrecreatie) of een dienst die de voorgaande diensten ondersteunt (bijvoorbeeld de nutriëntenkringloop).
Als de levering van ecosysteemdiensten afneemt, heeft dit negatieve gevolgen voor mens en maatschappij. Zonder schoon drinkwater en gezond voedsel kunnen we niet overleven. Deze leveringszekerheid is alleen gewaarborgd door goed functionerende ecosystemen met een rijkdom aan planten, dieren, schimmels en bacteriën. Moerassen spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol in relatie tot watervoorziening en klimaatadaptatie, en insecten zijn onmisbaar bij gewasbestuiving. Op akkers en weilanden zorgt een divers bodemleven ervoor dat gewassen kunnen groeien. Duinen zorgen voor een natuurlijke kustbescherming.
Bij exploitatie van ecosysteemdiensten wordt meestal slechts naar één of enkele producten of diensten gekeken terwijl de exploitatie vaak ook ten koste gaat van andere diensten die door het ecosysteem geleverd worden. In Nederland is bijvoorbeeld de grootschalige drainage in landbouwgebieden gunstig voor de voedselproductie maar gaat het ten koste van waterberging en voldoende water voor natuur. Als we kijken naar de huidige balans tussen vraag en aanbod in Nederland, dan voorziet het aanbod ecosysteemdiensten niet in de vraag.
Hoe kun je ecosysteemdiensten meten?
De discrepantie tussen vraag en aanbod van ecosysteemdiensten wordt steeds groter. Voor de meerderheid van de gemonitorde ecosysteemdiensten (10 van de 17) is de trend sinds 2000 negatief; de vraag neemt sneller toe dan het aanbod van deze diensten. De indicator voor ecosysteemdiensten geeft een overzicht van de verhouding tussen vraag en aanbod van ecosysteemdiensten uit Nederlandse ecosystemen. Ook de ontwikkeling in vraag en aanbod over de afgelopen twintig jaar is weergegeven.
De berekeningswijze verschilt per ecosysteemdienst. Eerst wordt gedefinieerd wat wordt verstaan onder de ecosysteemdienst. De ecosysteemdiensten zijn volgens de internationaal afgesproken CICES-indeling ingedeeld in productiediensten, regulerende diensten en culturele diensten. Vervolgens wordt de vraag naar de dienst bepaald en in hoeverre het aanbod van de dienst tegemoet komt aan de vraag. De trend van vraag en aanbod is bepaald op basis van verschillende bronnen zoals kaartmateriaal en literatuur. De Atlas Natuurlijk Kapitaal is een belangrijke referentie.
Dit laten we zien in de volgende indicator
Indicator 5: Goederen en diensten van ecosystemen in Nederland
Indicator 5: Goederen en diensten van ecosystemen in Nederland
De indicator geeft een overzicht van de verhouding tussen vraag en aanbod van ecosysteemdiensten uit Nederlandse ecosystemen. De ecosysteemdiensten zijn volgens de internationaal afgesproken CICES-indeling ingedeeld in productiediensten, regulerende diensten en culturele diensten.
De doelstelling voor 2030
Duurzame levering van ecosysteemdiensten verzekerd.
Verandering in vraag en aanbod goederen en diensten uit ecosystemen (2000 - 2020):
| Categorie | Goederen en diensten | Vraag vs aanbod |
|---|---|---|
| Productiediensten | Niet-drinkwater | Highlighted |
| Drinkwater | Highlighted | |
| Houtproductie | Highlighted | |
| Biomassa voor energie | Highlighted | |
| Regulerende diensten | Bestuiving | Highlighted |
| Bodemvruchtbaarheid | Highlighted | |
| Erosiebestrijding | Highlighted | |
| Waterberging | Highlighted | |
| Verkoeling in stad | Highlighted | |
| Waterzuivering | Highlighted | |
| Kustbescherming | Highlighted | |
| Plaagonderdrukking | Highlighted | |
| Regulatie luchtkwaliteit | Highlighted | |
| Koolstofvastlegging | Highlighted | |
| Culturele diensten | Groene recreatie | Highlighted |
| Natuurlijk erfgoed | Highlighted | |
| Symboolwaarde natuur | Highlighted |
Nationaal Dashboard Biodiversiteit
Bewerkt naar bron: clo.nl/nl157202
Geraadpleegd op 22 mei 2024.
De tabel geeft het verschil aan tussen vraag en aanbod voor elke ecosysteemdienst, en ook de trends tussen 2000 en 2020 voor zowel vraag en aanbod. De belangrijkste conclusies uit deze tabel:
Het rapport Graadmeter Diensten van Natuur, update 2020 is hierbij als bron gebruikt.
-
Voor de meerderheid van de ecosysteemdiensten (10 van de 17) is de netto trend sinds het jaar 2000 jaar negatief; de vraag neemt sneller toe dan het aanbod van deze diensten. Voor één dienst (natuurlijk erfgoed) zien we dat de discrepantie tussen vraag en aanbod gelijk blijft en bij zes diensten (houtproductie, biomassa voor energie, waterzuivering, regulatie luchtkwaliteit, koolstofvastlegging, symboolwaarde natuur) zien we dat de discrepantie kleiner wordt.
-
Voor alle ecosysteemdiensten voldoet in 2020 het aanbod van diensten geleverd door Nederlandse ecosystemen niet aan de vraag.
Voor de meerderheid van de gemonitorde ecosysteemdiensten (10 van de 17) is de trend sinds 2000 negatief; de vraag neemt sneller toe dan het aanbod van deze diensten. Het stoplicht staat dus op rood.
Maatregelen
Wat kunnen overheden, natuurorganisaties en bedrijven doen om een duurzame levering van ecosysteemdiensten te verzekeren?
Overheden
De maatregelen die nodig zijn voor herstel van soorten en ecosystemen zullen ook bijdragen aan een duurzame levering van ecosysteemdiensten. De overheid kan sterker inzetten op toepassing van zogenaamde Nature-based Solutions (NbS): maatregelen om (semi)natuurlijke ecosystemen te herstellen zodat maatschappelijke problemen effectief worden opgelost ten bate van de mens en natuur. Werken mét de natuur in plaats van ertegen. Deze NbS zijn vooral relevant bij infrastructuurontwikkeling, landschapsinrichting, waterbeheer, drinkwatervoorziening en voedselzekerheid. De gebiedsgerichte aanpak van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), waarbij de opgaven op het gebied van water, natuur, stikstof en klimaat gezamenlijk worden opgepakt, zal bijdragen aan een gezond landelijk gebied en versterking van de levering van ecosysteemdiensten. Een meerwaarde van het NPLG is ook de samenwerking tussen de verschillende belanghebbenden in een gebied om tot oplossingen te komen.
Bedrijven
Bedrijven in relevante sectoren (zoals genoemd bij de maatregelen voor de overheid) kunnen bijdragen aan natuurherstel door het toepassen van NbS.
